Z tej okazji burmistrz Łowicza Krzysztof Jan Kaliński i Wojciech Gronecki, właściciel ruin zamku prymasowskiego, zaprosili mieszkańców do udziału w wycieczkach, których celem było zwiedzanie pozostałości rezydencji Prymasów Polskich. Chętnych do udziału w wycieczkach nie brakowało, ponieważ były to pierwsze tego typu zorganizowane wycieczki na ruiny zamku. Wcześniej można je było zwiedzać indywidualnie po wcześniejszym zgłoszeniu swojego przybycia u właściciela „zamku”.

Pomysł wspólnych wycieczek na ruiny zamku przypadł Łowiczanom do gustu. Nie wykluczone, że podobne wycieczki będą organizowane również w przyszłym roku.

Zamek Prymasowski w Łowiczu, obecnie ruiny, był jednym z najwspanialszych budowli w Polsce. Stanął na miejscu dawnego grodu obronnego strzegąc dogodnej przeprawy przez rzekę Bzurę. Jego początki sięgają zapewne XI-XII w., już w bulli papieża Innocentego II z 1136 r. Łowicz stanowił okręg grodowy. Położenie grodu wśród bagien i rozlewisk Bzury gwarantowało naturalną ochronę dla jego mieszkańców. Murowany zamek, jak podaje Janko z Czarnkowa, zbudowany został ok. 1355 r. przez arcybpa Jarosława Bogorię ze Skotnik. Przez stulecia zamek był wspaniałą rezydencją prymasów I Rzeczypospolitej. Jak podkreślano w źródłach XVII w., w Rzeczypospolitej „poza królewskim i arcybiskupim nie liczą się inne dwory”. W pałacu zamkowym gościli m.in. królowie: Kazimierz Wielki, Zygmunt August, Zygmunt III Waza, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski, dostojnicy papiescy: nuncjusze Lipomano, Commendone i legat Possevino.

Zamek składał się z zamku wysokiego i zamku niskiego. Zamek wysoki – „arx superior” zajmował powierzchnię ok. 1200 m2. Składał się z dwóch równoległych budynków usytuowanych na osi wschód-zachód, dziedziniec od wschodu był zamknięty wieżą bramną. Całość otaczały mury. Zamek niski rozbudowano za czasów prymasa Jana Łaskiego. Kolejne zmiany wprowadził arcybp Mikołaj Dzierzgowski. Do zamku niskiego prowadziła od miasta wysoka wieża bramna, ponadto na zamku mieściła się kaplica, więzienie.

Z fundacji prymasa Jakuba Uchańskiego na zamku niskim rozpoczęto w 1573 r. budowę okazałego renesansowego pałacu, ukończonego w 1585 r. za czasów prymasa Stanisława Karnkowskiego. Do miasta od strony południowej prowadził okazały most, częściowo zwodzony, zaś od strony północnej most prowadził do ogrodu i stajni arcybiskupich. Zamek częściowo został zniszczony w czasie "potopu szwedzkiego", w czasach stanisławowskich na zamku działała manufaktura sukiennicza, a dalszego jego zniszczenia dokonali Prusacy. W okresie I wojny świtowej w ruinach urządzono cmentarz żołnierzy niemieckich.

Dziś zachowały się tylko ruiny zamku wysokiego, przez zamek niski przeprowadzona została obwodnica. Niektóre detale architektoniczne pochodzące z zamku zachowały się wmurowane w pawilonach parku Heleny Radziwiłłowej w Arkadii i w budowlach gen. Stanisława Klickiego. Obecnie ruiny zamku stanowią własność prywatną, prowadzone są prace archeologiczne i przygotowywana ekspozycja o jego historii.

Opracowanie: Jacek Rybus