„Makatki jako dekoracyjny element wnętrz, przywędrowały do nas z Niemiec i Holandii po I wojnie światowej i do lat 70. XX w. stanowiły wyposażenie mieszkań. Pełniły rolę praktyczną, estetyczną, dekoracyjną i symboliczną, a umieszczone na nich napisy miały wskazywać normy i zasady postępowania. W Polsce najdłużej funkcjonowały w tradycyjnym wystroju wiejskiej kuchni. Podkreślały porządek, czystość, przytulność i gospodarność każdego domu.

Ze względu na sposób wykonania makatki można podzielić na haftowane i drukowane. Kompozycje makatek ukazywały zazwyczaj obrazki ze scenkami rodzajowymi, w górnej części otoczone kwiatową bordiurą, u dołu opatrzone napisami o treści świeckiej lub religijnej. Zdarzały się również makatki bez napisów. Drukowane makatki powstawały fabrycznie lub rzemieślniczo i naśladowały te haftowane ręcznie, wprowadzając jednocześnie nowe motywy, które z kolei mogły być kopiowane na makatkach wykonywanych w domu. W ten sposób ich wzornictwo krążyło pomiędzy wykonawcami.

Wychodząc naprzeciw modzie, w nurcie etnograficznych powrotów, powstał projekt „#1Nowe szycie makatki/otwarty konkurs” realizowany przez Łódzki Dom Kultury oraz Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, a dofinansowany przez MKiDN. Do współpracy zostały zaproszone muzea w Łowiczu, Sieradzu, Opocznie, Tomaszowie Mazowieckim, Łęczycy i Brzezinach.

Celem projektu było przypomnienie oraz ożywienie starych form twórczości hafciarskiej oraz ich adaptacja do współczesnych warunków społecznych i popularyzacja wśród mieszkańców województwa łódzkiego. Dzięki kreatywności uczestników projektu: hobbystów, twórców, artystów, przy zastosowaniu tradycyjnych lub innowacyjnych technik, miały powstać nowe artefakty o nowoczesnych przesłaniach. W przeprowadzonym konkursie wzięły udział 82 osoby, powstało 158 makatek a finałem projektu jest pokonkursowa wystawa prac w Muzeum w Łowiczu. Wcześniej makatki prezentowane były w Łódzkim Domu Kultury, w muzeach w Łęczycy, Tomaszowie Mazowieckim, Opocznie, Brzezinach i Sieradzu.

Dzięki projektowi „ #1Nowe szycie makatki/otwarty konkurs” przedstawiamy Państwu współczesną kolekcję makatek, zróżnicowaną zarówno pod względem tematów jak i technik wykonania. Powstały rzeczy świadomie kreowane, stworzone by kontynuować opowieść o rękodziele, ludziach tworzących i wyrobach które są nośnikiem naszej tradycji”.

Tekst: Alicja Woźniak, MAiE w Łodzi